आलों, थांबव शिंग !

आलों, थांबव शिंग दूता, आलों ! थांबव शिंग !

किति निकडीनें फुंकिशि वरिवरि ! कळला मला प्रसंग ध्रु०

जरि सखे जन हाटा निघती,

आर्जवुनी मजला बोलविती,

परोपरी येती काकुळती,

पहा सोडिला संग. दूता० १

जरि नाटकगृह हें गजबजलें,

जरि नानाविध जन हे सजले,

मजविण त्यांचें कितीहि अडलें,

पहा सोडिला रंग. दूता० २

जरी खवळलें तुफान सागरिं,

मार्ग भरे हा जरि घन तिमिरीं,

पहा टाकिली होडी मीं तरि

नमुनि तिला साष्टांग. दूता० ३

अतां पुकारो फेरीवाला,

गवळी नेवो गाइ वनाला,

कारकून जावो हपिसाला,

झालों मी निस्संग. दूता० ४

विसर्जिली मीं स्वप्नें सारीं,

आशा लावियल्या माघारी,

दुनियेच्या आतां बाजारीं

माझा न घडे संग दूता० ५


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - अंजनी
राग - हिंदोल
ठिकाण - अजमेर
दिनांक - १४ ऑगस्ट १९२१

तृणाचें पातें

तृणांचे पातें हालतें डोलतें वातें. ध्रु०

झगा मख्मली हिरवा गार,

मुकुटहि रत्‍नजडित छान्दार,

तुरा तयावर झुपकेदार,

हलवि ह्रदयातें १

यावरि तेज कसें रसरसतें;

जीवन नसांतुनी थबथबतें,

चिमणें इंद्रचाप थयथयतें.

दंवीं जइं न्हातें. २

तुम्हापरि सूर्य किरणिं या न्हाणि !

तुम्हापरि वरुण पाजि या पाणि,

तुम्हापरि पवन गाइ या गाणिं,

बघा हें नातें. ३

मग या पायिं कसें तुडवीतां ?

खड्‌ग यांतलें उद्यत बघतां

भरे कांपरें स्मरतां सत्ता

झुलवि जा यातें. ४

यांतुनि कृष्ण मुरलि वाजवितो,

वामन बलीस यांत दडवितो,

यांतुनि नारसिंह गुरगुरतो,

भ्या रे यातें. ५


कवी - भा. रा. तांबे
ठिकाण - लष्कर-ग्वाल्हेर
साल - १९२७

कोण रोधील ?

या भविष्याचिया दिव्य कारागिरा
कोण रोधील ? दे कोण कर सागरा ? ध्रु०

शूल राजा, तुझा रक्त त्यांचे पिओ,
गृध्रगण भक्षण्या पुण्य गात्रां शिवो,
दुर्गिं त्यांचिं शिरें अधम कुणि लोंबवो,
अंत त्याचा नको समजुं हा नृपवरा ! १

ज्योति मृत्युंजय प्रबळ पिंडाहुनी
समज दावाग्निशा चहुंकडे पेटुनी
देशकालांसि रे टाकितिल व्यापुनी,
अंतिं फडकेल रे ध्वज तयांचा खरा. २

ज्यावरी भार तव, ज्यावरी गर्व तव,
विफल तोफा तुझ्या, पलटणी सर्व तव,
विफल बलदर्प तव, यांत का शर्व तव ?
उघड लोचन, पहा दूर राजा, जरा. ३

भव्य ते स्तंभ बघ तुंग अट्टालिका,
त्या कमानी पहा, त्या गवाक्षादिकां,
सौध ते, कळस तो सोनियाचा निका,
ध्वज तरी प्रीतिचा मोहवी भास्करा. ४

तेथ त्या रत्‍नमय दिव्य सिंहासनीं
लखलखे भरतभूजननि बघ विजयिनी !
प्रणय, नय, सत्य हे सज्ज गण रक्षणीं,
बघ भविष्याचिया दिव्य त्या मंदिरा. ५


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - वरमंगला
राग - भूप
ठिकाण - अजमेर
दिनांक - १८ ऑगस्ट १९२२

मिळे ग नयनां नयन जरी

मिळे गे नयनां नयन जरी-

नयनमोहिनी, मनीं उसळती लहरींवर लहरी. ध्रु०

काय घुसळिला यापरि सागर मंथनकालिं सुरीं ?

विजेपरी लखलखतां अवचित दिपविशि नेत्र खरी.

पिटाळुनी स्मृति, धृति, मति ह्रदया व्यापिशि तूंच पुरी.

निलाजरे हे नयन पाहतिच, हासति लोक तरी.

नयनगवाक्षीं सकलेंद्रियगण एकवटे सुंदरी.

पापदृष्टि ही म्हणति, त्यांहिं मज ओळखिलें नच परी.


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - पतितपावन
राग - भीमपलासी
ठिकाण - आग्रा रेल्वेस्टेशन
दिनांक - २२ जुलै १९२२

अवमानिता

कां मज आज तुम्हीं बोलविलें ?
बहु दिवसांनीं स्मरण जाहलें,
आज कसें हें घडलें ? ध्रु०

बालपणांतिल बालिश वर्तन,
तरुणपणांतिल तें भ्रूनर्तन,
स्वप्निं आज कां दिसलें ? १

चित्रगुप्त लिहि वह्या आपुल्या,
वरी धुळीच्या राशि सांचल्या,
त्यांस कुणीं हालविलें ? २

ह्रदयपटावरि सुंदर चित्रें
आपण रचिलीं पूर्वि पवित्रें,
बघुनि आजवर जगलें. ३

स्मराल कधिं तरि या आशेवरि
उदासवाणे दिवस कसे तरि
आजवरी घालविले. ४

परि समजूं का हा भाग्योदय,
भाग्यास्तचि कींपूर्ण तमोमय ?
ह्रदय तरल खळबळलें ! ५

सोक्षमोक्ष घेइन करुनी मी,
जगेन कीं जाइन मरुनी मी,
कांपत येण्या सजलें ! ६


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - भूपदंड
राग - तोडी
ठिकाण - लष्कर-ग्वाल्हेर,
दिनांक - १५ मे १९३४

दुर्गा

छेड सखे, दुर्गा मधु रागिणि;
बीनलयीं घर टाक थरारुनि. ध्रु०

लालन लालडि, लोचनमोहिनि
अमृत झरूं दे निजकंठातुनि. १

उन्मादक सुर-मोत्यांच्या सरि
उधळ, थरारीं मैफल भारुनि. २

धवल चांदणें स्रवे अमृतरस,
कशी पसरली शांत यामिनी ! ३

धीरोदात्त गभीरा दुर्गा,
ओत ओत सुर गभीर साजणि ! ४


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - पादाकुलक
राग - दुर्गा
ठिकाण - लष्कर ग्वाल्हेर
दिनांक - १८ सप्टेंबर १९३५

चरणाखालिल हाय मीच रज !

सांगुं कुणा गुज साजणि, मनिंचे ?

बोलहि वदण्या चोरि समज मज;

मी पतिविरहित, शंकित नयनें

बघुति लोक मज, अशुभ गणुनिया टाळतात मज. ध्रु०

कुणाजवळ करुं ह्रदय मोकळें ?

कोंडमार किति ! दिवस कंठितें गिळुनि दुःख निज १

मी न मनुज का ? काय न मज मन ?

नच विकार का? लहरि उठति मनिं, काय सांगुं तुज ! २

पुरुष वरिति नव नवरि कितितरी,

सकल शुभच तें ! असहायच मी मुकेंच सावज ! ३

कशास जाई तो या मार्गी ?

बघुनि दुरुनिया पाणी पाणी होतें काळीज. ४

दुसर्‍या मिरविति युवति पतिशिरीं,

तुडविति पाउलिं चरणाखालिल हाय मीच रज ! ५


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - श्रीमती
राग - तिलककामोद
ठिकाण - लष्कर ग्वाल्हेर
दिनांक - १८ सप्टेंबर १९३५

कवनकमळें

सखिलोचनकसारीं सारीं माझीं कवनें फुलति बहारीं ध्रु०

मूळ धरुनि तळिं गहन, जळावरि नाचति ठुमकुनि सारीं !

अथांग तुळ तुज न कळे रसिका, सुषमा वरिल निहारीं. १

सुरांगनांचें क्रीडास्थळ हें ह्या कमळांमाझारी,

इंद्रासह त्या उतरुनि या जळिं केलि करिति शृंगारीं. २

सुरासुरांची झुंज कमळिं या, रमति इथे नरनारी;

उषा-निशा नाचती, न उठती काळाच्या ललकारी ! ३


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - लवंगलता
राग - काफी
ठिकाण - लष्कर ग्वाल्हेर
दिनांक - १९ सप्टेंबर १९३५

मेनकावतरण

आलि आलि दीप्तिशाली
कोटि चंद्र नेत्रिं भालिं
स्वर्गाहुनि खालिं खालिं
मेनका वसंतीं १

अवतरली जैं छुमछुम
जिरुनि तपाची खुमखुम
थरथरूनि रोम रोम
टकमक मुनि पाही ! २

लटपटला गाधिजमुनि
जोडी जी सिद्धि तपुनि
चरणिं तिच्या ती ओतुनि
श्वानासम लोळे ! ३

जय जय जय जय मदना !
ब्रह्मा-शिव-विष्णु-गणां,
न चुके तव शर कवणा,
ध्वज तुझा त्रिलोकीं ! ४


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - मंदहसित
राग - खमाज
ठिकाण - लष्कर ग्वाल्हेर
दिनांक - २४ सप्टेंबर १९३५

जय रतिपतिवर !

सुरासुरांचा चुरा करी स्मर,
मंत्रि शीतकर, सेनाधिपवर
मधुऋतु मृदुतर, युवतिनयन शर ! ध्रु०

वैरि भयंकर योगीश्वर हर,
सोडि तयावर मृदुल नयनशर;
जळफळला क्षोभला मुनीश्वर
झोडुनि परि त्या स्मर करि जर्जर ! १

डळमळलें अढळहि योगासन,
तृतीय नयनीं क्षोभ हुताशन,
धगधगला जणुं जाळी त्रिभुवन !
भस्म जाहला जळुनि कुसुमशर ! २

आटोपेना अशरीरहि परि
शरावरी शर सोडी हरावरि,
जेरिस ये हर, अस्त्रें आवरि,
आला शरणागत चरणांवर. ३

स्मरमीनध्वज फडके त्रिभुवनिं,
सुर-नर-खग-मृग लोळति चरणीं,
वृथा वल्गना प्रीतीच्या जनिं !
जय कविकुलगुरु ! जय रतिपतिवर ! ४


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - पादाकुलक
राग - मारवा
ठिकाण - लष्कर ग्वाल्हेर
दिनांक - १ ऑक्टोबर १९३५

शरणागत

दारिं उभा शरणागत तव मी,
क्षुद्र जंतु अति भवसंभव मी. ध्रु०

दिशि दिशि वणवण करुनि खपुनि अति
धरुनि देहली करितों स्तव मी. १

गहन तिमिरिं चांचपत येइं वर
त्रिविध ताप सोसुनि नव नव मी. २

ताड ढकल ! हें सोडिं दार नच;
उभा अढळ तें उघडशि तंव मी ! ३


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - पादाकुलक
राग - केदार
ठिकाण - लष्कर ग्वाल्हेर
दिनांक - १ ऑक्टोबर १९३५

घर राहिलें दूर !

उरला दिवस अल्प, घोडें थकुनि चूर,

पथ रानिं चधणींत, घर राहिलें दूर. ध्रु०

असशील घरिं आज तूं गे बघत वाट,

प्राण स्वनयनांत, पोटांत काहूर. १

मुद्रा तुझी म्लान डोळ्यापुढे येइ,

नाहीं मला पंख, ह्रदयांत हुरहूर. २

या निर्जनीं रानिं दे कोण मज साथ ?

माम् त्राहि जगदीश ! होई न निष्ठूर ! ३


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - किंकिणी
राग - भीमपलासी
ठिकाण - लष्कर ग्वाल्हेर
दिनांक - ३ ऑक्टोअर १९३५

चुकला बाण

आलिस काय खिडकींतून गेलिस काय पळ ढुंकून

एक कटाक्षशर टाकून कासावीस जीव करून ? ध्रु०

आंबराईत झुळुक शिरून मोहर जाय जशी उधळून

शांत तळ्यांत पवन घुसून जाई शीघ्र जळ ढवळून !

आलिस काय, गेलिस काय ? १

मी पांथस्थ मार्गी जाइं, तुझिये दारिं ठरलों नाहिं,

धरिला नेम अन्यासाठिं चुकला बाण कां मज गांठि ?

आलिस काय, गेलिस काय ? २


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - गंधलहरी
राग - हमीर
ठिकाण - लष्कर ग्वाल्हेर
दिनांक - २ ऑक्टोबर १९३५

पाणपोईवाली

झाली ती ओणवी, तों पदर उरिं सरे सैल झाला, झुले तो

पाणी दे पाणपोईजवळ उभि, पितां ऊर्ध्वदृष्टी फुले तो !

बोटें तीं ओंजळीचीं विरळ, मग तिची धार बारीक झाली;

मद्येच्छू काय पीतो अविचल ? मदिराक्षी तरी काय घाली !


कवी - भा. रा. तांबे
वृत्त - स्रग्धरा
ठिकाण - लष्कर-ग्वाल्हेर

वारुणीस्तोत्र

जयतु जय भगवती ! जयतु जय वारुणी !
मूलमायाभगिनि जय जगन्मोहिनी ! ध्रु०

मूलशक्त्यंतरी
उठति लहरि न जरी
सृजन कवणेपरी
करिल मायाविनी ? १

केवि जगदंड हें,
सोममार्तंड हे,
रचिल नव पिंड हे
मोह नसतां मनीं ? २

कल्पनागार तूं !
मोहभांडार तूं !
पुरविशी सार तूं
शक्तिसहचारिणी. ३

देवदानव मिळुनि
धर्म निज सांडुनी
सागरा मंथुनी
काढिलें तुज गणीं ! ४

श्रीसहोदरिणि तूं !
अप्सरा-भगिनि तूं !
रतिसुखस्त्रविणि तूं !
जयतु जय भास्विनी ! ५

दुःखदलमर्दिनी,
विभवसुखवर्धिनी !
मोहिले ऋषिमुनी
जयतु उन्मादिनी ! ६

जय कराल-प्रिये !
मोहनिद्रामये !
मूर्त हास्य स्वयें
हटविकटहासिनी ! ७

देवि उदयोऽस्तु तव!
देवि विजयोऽस्तु तव !
जय उदे ! जय उदे !
जय उदे ! स्वामिनी ८


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - सुरमंदिर

जमादार

'काय जमादार तुझा शेवटील पाहरा ?
जागशि निमकास खरा, पाहर्‍यांत मोहरा !
क्षितिइं अर्धमग्न चंद्र वाट पाहि का सखिची ?
मदनापरि हा प्रवालवर्ण उधळी किरणशरां ! १

जागुनिया अंवशीचा दाट पालवीमधून
पक्षि, हांक दे प्रियेस, 'जाइन बाहेर जरा,'
'परवल बतलाव जाव ! रोकटोक फिर किसकी ?'
'परवली बात मजशि करिशि काय चाकरा ?' २

'मालिक तुम मैं नोकर कवराणिसाब, सही;
पर बंदा हुक्म का हुं, पहरेका काम बुरा !'
'सरली रे रात्र परी, परवलचें काम काय ?
हटकशील दिवसा का ? तूं आखडसासरा ! ३

'नहि तंबुर, बगुल नही, वर्दि नही, बजि अबतक;
अमल तिन बजनेका, हिरना नहि अभि उतरा !'
'सारि रात्र झोप नाहिं, ये हुशारि पवनिं गार,'
'नींद लेव बाइसाब !' नेक एक तुंच खरा !' ४


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - दासी
राग - कलिंगडा
ठिकाण - लष्कर ग्वाल्हेर
दिनांक - ६ ऑक्टोबर १९३५

ग्रीष्म

स्वारि बाइ केवि आलि !
घर्मि अंग अंग न्हालि !
आलि गालिं बाइ लालि,
उतरिन जलकुंभ मी ! ध्रु०

तापे शिरिं अंशुमालि,
आग आग भोवतालि,
रखरखीत ह्या अकालिं
अग्निच्या जिभा झळा ! १

तरुतळिं बसुनी विवशी
रवंथ करिति गाइम्हशी,
गुपचुप हे पशुपक्षी
दडति गुहाकोटरीं. २

पक्षि एकटा सुतार
ठकठक करि बेसुमार,
सारखा करी प्रहार,
ध्वनि गभीर खोल हा ! ३

पोपट पिंजर्‍यांत शांत
चित्रसा बसे निवांत,
श्वान हलुनि नखशिखांत
धापा हें टाकितें ! ४

वाटेवर तप्त धूळ,
फिरके ना मुळिं पाउल,
गांव जणूं निद्राकुल,
सामसूम चहुंकडे ५

आगीची उठे लाट,
तप्त भिंति, तप्त वाट,
तप्त वाट, तप्त खाट,
लाहि लाहि काहिली ! ६

ओढ दासिची नितांत,
आलां या वेळिं कांत !
पाय धुतें, बसा शांत,
वारा मी घालितें ! ७


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - अरुण
राग - सारंग
ठिकाण - लष्कर ग्वाल्हेर
दिनांक - १८ ऑक्टोबर १९३५

विरहांतील जीवन

केवि सरे रजनी ! मज नीज न,

सरे कसा तरि कामकाजिं दिन. ध्रु०

विरहिं विकल तळमळतां, साजणि पळपळ निघतें युगसें जाण. १

मिणमिण करि असुदीप अंतरीं जळे कसातरि सजणाकारण. २

विरहपवनिं जरि ज्योत थरथरे, तगे आसपट, आड येइ घन. ३

तिळभरि परि नच उरलें तैलहि, जळे अतां तर वातहि त्याविण. ४

किति दिन बघशिल अंत साजणी, झरझर सरतें चंचल यौवन. ५


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - पादाकुलक
राग -बागेसरी
ठिकाण - लष्कर ग्वाल्हेर
दिनांक - २५ ऑक्टोबर १९३५

आज पारणें कां फिटलें ?

किति फुगशि फुलशि तूं छबिले !

लाजुनि मुरडुनि मुरकुंडि वळे छुम् छुम् चळती चरण खुळे ! ध्रु०

कोटि चंद्र नयनीं लखलखती, गालिं गुलाबहि किति फुलले ! १

अशि कशि बघशी दारुड्यापरी, भूत काय कुणि संचरलें ! २

तळमळ करिशी दिवस कितीतरी, आज पारणें कां फिटलें ? ३

स्मित गालीं, मधु ओठिं कांपरें, हसतिल तुजला गे सगळे ! ४

काजळ, कुंकूं, वेणिफणी कर, चढव साज सगळे अपुले ! ५

अशी उताविळ काय होशि गे ? सांज न होइल का चपले ? ६


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - हरिभगिनी
राग - वसंत
ठिकाण - लष्कर ग्वाल्हेर

चौकीदार

अस्ताचलीं सूर्य, हें किर्र घन रान,
घाटींतली वाट, पायीं नसे त्राण. ध्रु०

ती गर्जना ऐक, हें हादरे रान !
ती मृत्युची हांक भयसूचना जाण. १

ये सांजचा पांथ, त्या थांबावायास
लावी इथे चौकि राजा दयावान ! २

हें झोपडें क्षुद्र, ती पाहिं परि खाट,
फळमूळकंदांस नाहीं इथें वाण. ३

त्या बोरजाळींत खुळखूळ वाहून
बोलावि ओढाहि करण्यास जलपान. ४

मी पेटवीं आग काटेरि झगर्‍यांत,
पाणी करीं ऊन, येईं करीं स्नान. ५

रे कोसचे कोस नाहीं कुठे गांव,
टेकावया अंग नाहीं कुठे ठाण. ६

घरची तुला ओढ, बघती तिथे वाट,
धोक्यामधें ऐक झोकूं नको प्राण. ७

निघतां उद्यां सूर्य, तूं लाग मार्गास,
दावीन मी वाट हातीं धनुर्बाण. ८


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - किंकिणी
राग - दुर्गा
ठिकाण - लष्कर ग्वाल्हेर
दिनांक - २६ ऑक्टोबर १९३५

तें कोण या ठायिं ?

मी चालतां वाट, या येइं दारास,
घोटाळुनी पाय लागें स्वमार्गास. ध्रु०

पुरला निधी काय माझा कुठे येथ ?
हरपे इथे रत्‍न आधार जीवास ? १

ज्या जन्मजन्मांत शोधीं कुठे येथ
चिंतामणी काय लोपे जवळपास ? २

संदिग्ध मनिं लीन पूर्वस्मृती काय
जागूनि या ठायिं पिळतात ह्रदयास ? ३

जळल्या इथे काय आशा कधीं काळिं
ज्यांच्या मुळांतून नव पालवे आस ? ४

कां संचितीं गूढ सळसळ इथे होइ ?
किंवा फुटे वाट माझ्या भविष्यास ? ५

कां पापण्या येथ भिजती न कळतांहि ?
पोटांतुनी खोल कां येइ निश्वास ? ६

कां हें असें होइ ? कां कालवे जीव ?
तें कोण या ठायिं ज्याची धरूं कास ? ७


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - किंकिणी
राग - खंबावती
ठिकाण - लष्कर ग्वाल्हेर
दिनांक - ६ जानेवारी १९३६

संगीत कलेप्रत

अतां राहु देइं नाम
भजनिं कळाहीन राम ! ध्रु०

रागरागिणीमधून
ऐश्वर्ये नटुन सजुन
येइ ह्रदयपट उघडुन
राम परमसौख्यधाम ! १

नृत्य करिति तुझे सूर,
भरुनि भरुनि येइ ऊर,
तान-लय-निकुंजिं चूर
राम इंद्रनील शाम ! २

नलगे मज पुजापाठ,
दंभाचा थाटमाट,
गायनि तव ह्या विराट
राम मुनिमनोभिराम ! ३

ऐकतांच तुझी टीप
उजळति जणुं रत्‍नदीप
स्वर्ग येइ का समीप ?
राम दिसे पूर्णकाम ! ४

ऐकतांच तुझी तान
घेई मन हें विमान.
तमःपटावरि उडाण !
विमल तेजिं घे विराम ५

मनचक्षुच्या भवती
थय थय थय नृत्य करिति
स्वर्ललना ज्योतिष्मति
ही पुजा खरी अकाम ! ६


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - जीवनलहरी
राग - तोडी
ठिकाण - लष्कर ग्वाल्हेर
दिनांक - १४ फेब्रुवारी १९३६

तरुणांस संदेश !

हातास ये जें, स्वनेत्रांपुढे जें, तया वर्तमाना करा साजिरें,

हेटाळुनी त्या अदृश्या भविष्यामधें बांधितां कां वृथा मंदिरें ?

जी 'आज' आली घरा माउली ती 'उद्यां'ची, स्वकर्मी झटा रंगुनी,

प्रासाद निर्मा स्वताच्या उद्यांचा इथे कर्मभूमीवरी जन्मुनी.

जो पाडि धोंडा अशक्ता, बली त्यावरी पाय रोवी, चढे तो वरी.

निःसत्त्व गाई करंटाच गाणीं स्वताच्या स्थितीचीं, बहाणे करी.

हातीं विटा त्या, चुना तोच, भव्य स्वयें ताज त्यांचा कुणी तो करी;

कोणा न साधे कुटीही; भविष्या रचाया हवें सत्त्व, कारागिरी.


कवी - भा. रा. तांबे
वृत्त - मंदारमाला
राग - भूप

कोठें मुली जासि ?

उगवे निशाकांत झाल्या दिशा शांत
न्हालें जगत्‌ काय क्षीराब्धि फेनांत ? ||ध्रु०||

या काळवेळेस निघतात वेताळ
नाचोन खिदळोन बेताल गातात ! ||१||

बाई, शरीरास उन्मादकर वास
तो आवडे यांस येतील अंगांत ! ||२||

गुंडाळुनी काम- धंदे मुली लोक
मातींत राबोन स्वगृहा परततात. ||३||

तरुवेलिच्या खालिं हे अंगणीं अंग
टाकूनिया स्वैर रमतात निभ्रांत ! ||४||

घालोनि चटयांस हे अल्पसंतुष्ट
स्वच्छंद तंबाखु पीतात खातात. ||५||

हीं पांखरें पाहिं येतात घरट्यांस
चंचूपुटीं भक्ष्य पिल्लांस नेतात. ||६||

तूं एकली मात्र कोठें मुली जासि ?
या राक्षसी वेळिं छाया विचरतात. ||७||


कवी - भा. रा. तांबे
ठिकाण - लष्कर ग्वाल्हेर
दिनांक - ११ नोव्हेंबर १९४१

पुनः पुनः यावें

धन्य झालों देवा केलें आगमन

जाहलें पावन घर माझें

भजनपूजन नामाचा गजर

लाजले निर्जर देखोनिया

दाही दिशां भरे आनंदीआनंद

आनंदाचा कंद घरीं आला

आणखी याहून स्वर्ग दुजा काय ?

जेथें तुझे पाय तोची स्वर्ग !

भाबड्या भावाची अज्ञानाची सेवा

गोड केली देवा दयावंता

आतां गमनाची वेळ ये जवळ

जीवा तळमळ लागलीसे

पुनः पुनः यावें घ्यावा समाचार

हेंच वारंवार विनवीं देवा !


कवी - भा. रा. तांबे

तुझे चरण पाहिले

भाग्य उजळलें तुझे चरण पाहिले, ध्रु०

लागुनिया तुझे चरण
घर झालें हें पावन
इडापिडा जाति पळुन
ह्रदय विकसलें. १

नामाचा तुझ्या गजर
लाजति मुनिवर निर्जर
आनंदें भरलें घर
नयन-फळ मिळे. २

घडलें करिं तव पूजन
मुखें नामसंकीर्तन
दर्शनसुख घेति नयन
अंग हर्षलें. ३

करुणेचा तूं ठेवा
केली कशितरि सेवा
गोड करुनि परि देवा
सकळ घेतलें. ४

आतां परि करिसि गमन
पुनः पुनः दे दर्शन
हेंचि विनविं शिर नमवुन
हात जोडिले. ५


कवी - भा. रा. तांबे
ठिकाण - लष्कर ग्वाल्हेर
दिनांक - ११ नोव्हेंबर १९४१

राजद्रोह कीं देशद्रोह ?

या पाप्याच्या पायांसाठी
अपराध्याच्या पायांसाठी
अपराध्याच्या कार्यासाठी
जोगि होइन !
झोळी घेइन
वरवासी वनिं रानीं राहिन !॥ध्रु०॥

तुम्ही शाहाणे थोर, यां म्हणतां राजद्रोहि;
यासाठिच मी बावळी पडलें याच्या मोहिं !
या कलिजाच्या देवासाठी
या जीवाच्या जीवासाठी - जोगिण इ. १

शिरार्थ याच्या लाविलें बक्षिस तुम्हिं हजार;
खडा पहारा करिन मी ! होइन आधीं ठार !
राज्यशासना मुकल्यासाठी
पतित, वध्य ह्या चुकल्यासाठी - जोगिण इ. २

राजद्रोहा कापतां दुखविन जननीद्रोह;
पोट जाळण्या टीचभर तुम्हा पडे व्यामोह !
या जननीच्या भक्तासाठी
मातृपदीं अनुरक्तासाठी -जोगिण इ. ३

व्यवहारीं डोळस तुम्ही, स्वप्न सुखीं व्हा अंध;
स्वप्न सुखास्तव याचिया झालें मी मतिमंद
जनांमधुनि या उठल्यासाठी
भविष्यामधे रतल्यासाठी-जोगिण इ. ४

लालुच लावुनिया मला करुं नका मतिभेद
खटाटोप तुमचा वृथा ! वज्रिंपडे कां छेद ?
या पृथ्वीच्या मोलासाठी
याच्या एकच बोलासाठी -जोगिण इ. ५

मातेच्या अश्रुंमधे शिजवुनि सेवा अन्न !
कंदमुळें बरवीं वनीं, जननी जरी प्रसन्न.
या माझ्या उपवाशासाठी-जोगिण इ. ६

जननीरक्तें रंगले तुमचे लाल महाल !
प्रीतिजळें धुतल्या बर्‍या यासह दर्‍या विशाल !
गृहविहीन या पांथासाठी
भणंग माझ्या कांतासाठी-जोगिण इ. ७

तुमच्या त्या देवालयीं वृत्तींचा बाजार,
दर्‍या, झरे, रायांतुनी राम करी संचार !
या माझ्या श्रीरामासाठी
तुम्ही टाकिल्या नामासाठी-जोगिण इ. ८

'हां जी, जी हां' करुनिया मिळवा स्वर्ग तुम्हीच !
जननि हितास्तव भांडतो देवाशीं हा नीच !
या पाप्याच्या पायांसाठी
अपराध्याच्या कार्यासाठी
जोगिण होइन झोळी घेइन - वनवासी वनिं रानीं राहिन ! ९


कवी - भा.रा.तांबे