शेतकरी कविता लेबल असलेली पोस्ट दाखवित आहे. सर्व पोस्ट्‍स दर्शवा
शेतकरी कविता लेबल असलेली पोस्ट दाखवित आहे. सर्व पोस्ट्‍स दर्शवा

"चाल दोस्ता तुला "विदर्भ" दाखवतो "

चाल दोस्ता तुला "विदर्भ" दाखवतो
काळ्या आईच्या पोटात खुडलेला कोवळा गर्भ दाखवतो
चाल दोस्ता तुला "विदर्भ" दाखवतो  ।।१।।

कोरडा डोळा , कोरडी विहीर
कोरड्या राजकारण्यांचे ,कोरडे संदर्भ दाखवतो
"चाल दोस्ता तुला "विदर्भ" दाखवतो " ।।२।।

वावरात शेतकऱ्याची सत्ता नाही,
विहिरीत पाण्याचा पत्ता नाही,
पाच वर्षा पासुन, कनेक्शन साठी केलेला अर्ज दाखवतो
"चाल दोस्ता तुला "विदर्भ" दाखवतो " ।।३।।

या वर्षी वावरात, पिकांची शाळाच नाही डवरली,
कि निसर्गानं वावराची, फी च नाही भरली,
अनुपस्थित पिकांचा, सुनसान वर्ग दाखवतो
"चाल दोस्ता तुला "विदर्भ" दाखवतो " ।।४।।

बिजवाई घेतली तं,खताची असते उधारी
पोराला शिकोलं तं ,पोरगी राह्यते कोरी
दुःखाचा तं उकळा रोज ,सुख वर्ज्य दाखवतो
"चाल दोस्ता तुला "विदर्भ" दाखवतो " ।।५।।

असे उसने आयुष्य जगण्याचा, फायदा तरी काय,
एंड्रिन च्या दुकानाकडे , आपोआप वळतात मग पाय,
जहर खाण्यासाठीही ,काढलेलं कर्ज दाखवतो
चाल दोस्ता तुला "विदर्भ" दाखवतो ।।६।।

योजना नको सांत्वन नको ,नकोच करू हाऊस
देवा तू फक्त वेळेवर, पाडत जा पाऊस
माझ्या डोळ्यात लपवलेला मग, निसर्ग दाखवतो
"चाल दोस्ता तुला "विदर्भ" दाखवतो " ।।७।।

कापनी

आतां लागे मार्गेसर

आली कापनी कापनी

आज करे खालेवर्‍हे

डाव्या डोयाची पापनी

पडले जमीनीले तढे

आली कापनी कापनी

तशी माझ्या डोयापुढें

उभी दान्याची मापनी

शेत पिवये धम्मक

आली कापनी कापनी

आतां धरा रे हिंमत

इय्ये ठेवा पाजवुनी

पिकं पिवये पिवये

आली कापनी कापनी

हातामधी धरा इय्ये

खाले ठेवा रे गोफनी

काप काप माझ्या इय्या,

आली कापनी कापनी

थाप लागली पीकाची

आली डोयाले झांपनी

आली पुढें रगडनी

आतां कापनी कापनी

खये करा रे तय्यार

हातीं घीसन चोपनी

माझी कापनी कापनी

देवा तुझी रे मापनी

माझ्या दैवाची करनी

माझ्या जीवाची भरनी


कवियत्री - बहिणाबाई चौधरी

आला पाऊस

आला पह्यला पाऊस

शिपडली भुई सारी

धरत्रीचा परमय

माझं मन गेलं भरी

आला पाऊस पाऊस

आतां सरीवर सरी

शेतं शिवारं भिजले

नदी नाले गेले भरी

आला पाऊस पाऊस

आतां धूमधडाख्यानं

घरं लागले गयाले

खारी गेली वाहीसन

आला पाऊस पाऊस

आला लल्‌करी ठोकत

पोरं निंघाले भिजत

दारीं चिल्लाया मारत

आला पाऊस पाऊस

गडगडाट करत

धडधड करे छाती

पोरं दडाले घरांत

आतां उगूं दे रे शेतं

आला पाऊस पाऊस

वर्‍हे येऊं दे रे रोपं

आतां फिटली हाऊस

येतां पाऊस पाऊस

पावसाची लागे झडी

आतां खा रे वडे भजे

घरांमधी बसा दडी

देवा, पाऊस पाऊस

तुझ्या डोयांतले आंस

दैवा, तुझा रे हारास

जीवा, तुझी रे मिरास


कवियत्री - बहिणाबाई चौधरी

गाडी जोडी

माझ्या लालू बैलाय्‌ची जोडी रे

कशी गडगड चाले गाडी

एक रंगी एकज शिंगी रे

एकज चन्‌का त्यांचे अंगीं

जसे डौलदार ते खांदे रे

तसे सरीलाचे बांधे

माझ्या बैलायची चालनी रे

जशी चप्पय हरनावानी

माझ्या बैलायची ताकद रे

साखयदंडाले माहित

दमदार बैलाची जोडी रे

तिले सजे गुंढयगाडी

कशि गडगड चाले गाडी रे

माझी लालू बैलायची जोडी

कसे टन् टन् करती चाकं रे

त्याले पोलादाचा आंख

सोभे वरती रंगित खादी रे

मधीं मसूर्‍याची गादी

वर्‍हे रेसमाचे गोंडे रे

तिचे तीवसाचें दांडे

बैल हुर्पाटले दोन्ही रे

चाकं फिरती भिंगरीवानी

मोर लल्‌कारी धुर्करी ना -

लागे पुर्‍हानं ना आरी

अशी माझी गुंढयगाडी रे

तिले लालू बैलायची जोडी


कवयित्री – बहिणाबाई चौधरी

मोट हाकलतो एक

येहेरींत दोन मोटा

दोन्हींमधीं पानी एक

आडोयाले कना, चाक

दोन्हींमधीं गती एक

दोन्ही नाडा-समदूर

दोन्हींमधीं झीज एक

दोन्ही बैलाचं ओढणं

दोन्हींमधीं ओढ एक

उतरनी-चढनीचे

नांव दोन धाव एक

मोट हाकलतो एक

जीव पोसतो कितीक?


कवियत्री - बहिणाबाई चौधरी

आता उठवू सारे रान

आता उठवू सारे रान, आता पेटवू सारे रान
शेतकऱ्यांच्या राज्यासाठी लावू पणाला प्राण

किसान मजूर उठतील, कंबर लढण्या कसतील
एकजुटीची मशाल घेउनी पेटवतिल सारे रान

कोण आम्हा अडवील, कोण आम्हा रडवील
अडवणूक त्या करणारांची उडवू दाणादाण

शेतकऱ्यांची फौज निघे, हातात त्यांच्या बेडि पडे
तिरंगि झेंडे घेती, गाती स्वातंत्र्याचे गान

पडून ना राहू आता, खाऊ ना आता लाथा
शेतकरी अन्‌ कामकरी मांडणार हो ठाण


कवी - साने गुरुजी

काया काया शेतामंधी

काया काया शेतामंधी
घाम जिरव जिरव
तव्हा उगलं उगलं
कायामधून हिरवं !

येता पीकाले बहर
शेताशेतात हिर्वय
कसं पिकलं रे सोनं
हिर्व्यामधून पिवयं !

अशी धरत्रीची माया
अरे, तीले नही सीमा
दुनियाचे सर्वे पोट
तिच्यामधी झाले जमा

शेतामंधी भाऊराया
आला पीकं गोंजारत
हात जोडीसन केला
धरत्रीले दंडवत

शेतामधी भाऊराया
खाले वाकला वाकला
त्यानं आपल्या कपायी
टिया मातीचा लावला

अशी भाग्यवंत माय
भाऊरायाची जमीन
वाडवडीलाचं देवा,
राखी ठेव रे वतन !


कवियत्री - बहिणाबाई चौधरी

राजा शेतकरी

जसा बोल्यले कर्रय तसा कामाले करारी
सभावानं मन मोका असोद्याचा शेतकरी

कारामधी रोखठोक नही उसनउधारी
दोन देये दोन घेये असा राजा शेतकरी

असा राजा शेतकरी चालला रे आढवनी
देखा त्याच्या पायाखाले काटे गेले वाकसनी

बोरू चाले कुरुकुरु तश्या पाट्या पेनाशिली
पोर्‍हं निंघाले शिक्याले कधीमधी टांगटोली

हाया समोरची शाया पोर्‍हं शायीतून आले
हुंदडत हायाकडे ढोरं पान्यावर गेले

अरे असोद्याची शाया पोर्‍हं शंबर शंबर
शायामधी भारी शाया तिचा पह्यला नंबर

इमानानं शिकाळती तठी 'आबा' मायबाप
देती अवघ्याले इद्या भरीभरीसनी माप


कवियत्री - बहिणाबाई चौधरी

काळ्या मातीमधी पिकलंया सोनं

काळ्या काळ्या मातीमधी पिकलंया सोनं
शिवार हे फुललं सारं हिरवं झालं रान ||धृ||

औंदाच्याला बरसला बरसला पानी
मातीचा सुवास आला गर्द हिरव्या रानी
पळापळी करतात खोंडं माजेल ओलं वारं पिऊन
शिवार हे फुललं सारं हिरवं झालं रान ||१||

विहीरीच्या पान्यामंदी चाले मोटर तासंतास
पाटामधून पानी जाई खालच्या शेतास
वखरणी करतात बैलं वैरण खावून
शिवार हे फुललं सारं हिरवं झालं रान ||२||

डोईवर पदर हिरवी साडी लेवून
कारभारणी येईल आता न्याहारी घेवून
घाम गाळून कामं करतो हाती येवूदे धन
शिवार हे फुललं सारं हिरवं झालं रान ||३||

शेतकरी बळीराजा झाला पोरगा धरतीला
अन्नधान्य पिकवून देई आधार देशाला
कणगीत धान्य भरू दे देवा नको काढाया ऋण
शिवार हे फुललं सारं हिरवं झालं रान ||४||

- पाषाणभेद (दगडफोड्या)

जहर खाऊ नका..!


घोर मनाला लाऊ नका..
पाठ जगाला दावू नका..
तुमच्या साथीला आम्ही आहो ना बाबा..
जहर खावू नका..!


आली लग्नाला लाडाची ताई..
हुंड्यावाचून जमेना काही..
असे लाचार होवू नका..
टोपी गहाण ठेवू नका..
ताई तयार आहे लढायला बाबा ..
जहर खाऊ नका..!

कर्ज घेवून दिवाळी आली..
वार यंदाही नापिकी झाली..
नवे कपडे घेवू नका..
काही खायाला देवू नका..
पाणी पिवून दिवाळी करू ना बाबा..
जहर खावू नका..!

आहे साथीला सोन्याची शेती..
घाम गाळून पिकवू मोती
तीर्थ यात्रेला जावू नका,,
चुना खिशाला लावू नका..
आमच्या रुपात देवाला बघा ना बाबा..
जहर खावू नका..!!

पोया (पोळा)

आला आला शेतकर्‍या
पोयाचा रे सन मोठा
हातीं घेईसन वाट्या
आतां शेंदूराले घोटा

आतां बांधा रे तोरनं
सजवा रे घरदार
करा आंघोयी बैलाच्या
लावा शिंगाले शेंदुर

लावा शेंदूर शिंगाले
शेंव्या घुंगराच्या लावा
गयामधीं बांधा जीला
घंट्या घुंगरू मिरवा

बांधा कवड्याचा गेठा
आंगावर्‍हे झूल छान
माथां रेसमाचे गोंडे
चारी पायांत पैंजन

उठा उठा बह्यनाई,
चुल्हे पेटवा पेटवा
आज बैलाले नीवद
पुरनाच्या पोया ठेवा

वढे नागर वखर
नहीं कष्टाले गनती
पीक शेतकर्‍या हातीं
याच्या जीवावर शेतीं

उभे कामाचे ढिगारे
बैल कामदार बंदा
याले कहीनाथे झूल
दानचार्‍याचाज मिंधा

चुल्हा पेटवा पेटवा
उठा उठा आयाबाया
आज बैलाले खुराक
रांधा पुरनाच्या पोया

खाऊं द्या रे पोटभरी
होऊं द्यारे मगदूल
बशीसनी यायभरी
आज करूं या बागूल

आतां ऐक मनांतलं
माझं येळीचं सांगन
आज पोयाच्या सनाले
माझं येवढं मांगन

कसे बैल कुदाळता
आदाबादीची आवड
वझं शिंगाले बांधतां
बाशिंगाचं डोईजड

नका हेंडालूं बैलाले
माझं ऐका रे जरासं
व्हते आपली हाऊस
आन बैलाले तरास

आज पुंज रे बैलाले
फेडा उपकाराचं देनं
बैला, खरा तुझा सन
शेतकर्‍या तुझं रीन !


- बहीणाबाई चौधरी

पोशिंदा

अवघ्या सृष्टीचा भार
घेऊनिया खांद्यावरी
सदा पोसण्या तयार
सार्‍या जगाचा कैवारी...

कधी ओला कधी सुका
हसे कोरडा दुष्काळ
तुझ्या पाचविला सदा
रिते फ़सवे आभाळ...

काळ्या मातीतले सोने
पीक डोलते शिवारी
भाव मातीमोल येता
घाव बसतो जिव्हारी...

रात दिसाला राबून
सोसुनिया उनवारा
रान पिकवुनी आता
हाती उरला कासरा...

सार्‍या जगाचा पोशिंदा
जग तुझ्याविन खूज
धन्य धन्य आहे राजा
तुझं शेतकरी राज..!

- शिवाजी विसपुते