श्यामले

तू छोकरी, नहि सुन्दरी । मिष्कील बाल चिचुन्दरी,
काळा कडा मी फत्तरी । तू काश्मिरांतिल गुल-दरी !
पाताळिंचा सैतान मी । अल्लाघरींची तू परी,
तू मद्रदेशिय श्यामला । मी तो फकीर कलन्दरी !

मैदान मी थरर्पाकरी । तू भुमि पिकाळ 'गुर्जरी,
अरबी समुद्रहि मी जरी । तू कुद्रती रसनिर्झरी !
आषाढिंचा अन्धार मी । तू फाल्गुनी मधुशर्वरी !
खग्रास चंद्र मलीन मी । तू कोर ताशोव सिल्व्हरी !

बेसूर राठ 'सुनीत' मी । कविता चतुर्दश तू खरी,
'हैदोस' कर्कश मी जरी । 'अल्लाहु अक्बर' तू तरी!
माजूम मी, तू याकुती । मी हिङ्ग काबुलि; तू मिरी,
अन् भाङ्ग तू चण्डोल' मी, । गोडेल मी, तू मोहरी !

मी तो पिठ्यातील बेवडा । व्हिस्कीतली तू माधुरी,
काडेचिराइत मी कडू । तू बालिका खडिसाखरी
पँटीस तू, कटलेट मी । आँम्लेट मी, तू सागुती,
कांदे-बटाटे-भात मी । मुर्गी बिर्‍यानी तू परी !

अक्रोड मी कन्दाहरी । तू साहर्‍यातील खर्जुरी,
इस्तम्बुलीय अबीर मी । नेपाळची तू कस्तुरी !
मी घोङ्गडे अन् लक्तरी । मख्मूल तू मउ भर्जरी,
बेडौल वक्र त्रिकोण मी । तू लम्बवर्तुळ गे परी ।

तू वाढली कितीही जरी । मज वाटसी पण छोकरी,
जरी मूल हे कमरेवरी । तरी तू मला छकुल्यापरी !
गाम्भीर्य आणि वयस्कता । जरि ही तुझ्या मुखड्यावरी,
स्मरते मला तव सानुली । मूर्ती मनोहर पर्करी !

लव हासरी, लव लाजरी । लव कावरी, लव बावरी,
चिनिमातिची जणु बाहुली । मउ शुभ्र, सफेत नि पांढरी !
चल सोनुले, छकुले, घरी । वात्सल्य गे दाटे उरी,
निर्दोष तो देशील का । पापा छुपा फिरुनी तरी?

तू दोन इच्च जरी दुरी । फलाङ्ग भाससि गे परी,
चल श्यामले, म्हणूनी घरी ! बसु खेटुनी जवळी तरी !
घे माडगे, घे गाडगे । घे गुलचमन् घे वाडगे,
ताम्बूल घे, आम्बील घे, । घे भाकरी, घे खापरी !
किति थाम्बु मी? म्हण 'होय' ना । खचली उमेद बरी उरी,
झिडकारुनी मजला परी । मत्प्रीतिचा न 'खिमा' करी !




कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें
वृत्त - तुङ्गभद्रा, मिथुनराशी, राक्षसगणी

पाय घसरला तर-?'


भाउजी - चल जपून अगदी वहिनी,!
               हे बोट घट्ट मम धरुनी । तव करी, ।
              हा बुधवारातिल रस्ता, ।
              रविवार त्यातुनी असता । आजला ।
             आबाल-वृद्ध नर-नारी, ।
              चालली जुन्या बाजारी । सकल ही ।

गे म्हणून । बोट हे धरून । पदर आवरून ।
चाल हळुहळु तू ।
घसरला पाय तर 'छीःथू' । होइल ।

चोरिची 'बुके' विकण्याला, ।
बेकार छात्रगण सुटला । या स्थळी ।
हे तसे प्रौढ विद्यार्थी, ।
कसलिशी खरेदी करिती । पुस्तके ।
फिरवीत नजर चोहिंकडे ।

बघ बडबडी ही धेंडे । चालली ।
मागुनी । हळुच ढकलुनी । जाइलहि कुणी;
राहि सावध तू ।
घसरला पाय तरी 'छीः थू' । होइल ।

'कमिटी चे' नोकर आणी ।
रस्त्यावर गेले पाणी । टाकुनी ।
जोडाहि घातला त्यात ।
गादिचा मऊ पायात । नवनवा ।
लुगडेहि टोपपदराचे, ।
रेशमी भडक काठाचे । नेसले ।
हळु चाल । नातरी चिखल । पाठ भरवील ।
राहि सावध तू
घसरला पाय तर "छीःथू' । होइल ।

वहिनी - होणार असे जरि 'छीःथू' ।
             होउ द्या ! धरु नका किंतू । भाउजी ।
             मी बोलुनिचालुनि अबला ।
             चुकुनिया पाय जरि पडला । नवल ना ।
            परि शौर्य-मेरु जे अढळ, ।

शक्तीचे दगडी' पूल । पुरुष ते ।
निसटून । मुळापासुन । पडति गडगडून ।
तरीहि परंतू ।
कोणिही तयांची 'छीःथू' । करित ना ।

जरि असलो दुबळ्या आम्ही ।
परि नाही म्हणू ज्या कामी । नाहि ते ।
'स्वैपाक आज ना' म्हटले ।
तो, कसे कचेरित गेले । चुंबित ।
'नाही मी झाडित' वदले, ।
तो, केरसुणीसह उठले । झाडण्या ।
परि तुम्ही । बहिष्कारुनी । शिक्षणा फिरुनी ।
जरी शाळेत ।
जाता, तरि 'छीःथू' करित । ना कुणी ।

जरि कजाग आम्ही असलो, ।
भांडण्या कामि कसलेलो, । खंबिर ।
चिमकुर्‍या,चापट्या, चिमटे,
घेतले जरी आम्ही ते । आमुचे ।
परि 'तिकडे' त्याची दाद ।
मागाया जाउ न याद । ही धरा
पण तुम्ही । बहिष्कारुनी । न्यायगृही फिरुनी ।
उघड जाताना ।
तरि "छीःथू' करण्या कोणा । धैर्य ना ।

ते 'पिंगे' 'फेर' धराया, ।
आहोत न आम्ही का या । तत्पर ।
मर्दासम मर्दचि दिसता, ।
ते फेर कशाचे धरिता । नाचरे ।
विसरलात 'मारुनि-मरणें, ।
आणिलेत 'घुसुनी-रुसणें' । बायकी ।
नादान । उघड होऊन । कौन्सिलांतून ।
मिरवण्या बघता ।
तरि होउनि 'छीःथू' लाथा । मिळति ना ।

वहिनीच्या ऐकुनि बोला ।
भरुनिया कंठ गद्गदला ! भाउजी ।
डोळ्यांत आसवे आली, ।
परि रुमाल नव्हता जवळी । त्याचिया ।
सरकली स्मृतीच्या पुढुनी, ।
ती शाळा कोर्टे,-आणी । कौन्सिले ।
भडभडून । गळा काढून । (लाज सोडून)
बोलला बोल, ।
'घसरला पाय तर छीःथू । होइल'

त्या गोंगाटात परंतु ।
'घसरला पाय तर छीःथू-' । शब्द हे ।
तडफडुनी वरती उठले ।
बुरुजांतुनि फुटक्या घुमले । क्षणभरी ।
चिवड्यांचे गाणे गरम !
क्षणमात्रच पडले नरम । तेधवा ।
तुम्हि जरी । जुन्या बाजारि । जाल कधि तरी ।
तरी ऐकाल । 'घसरला पाय तर छीःथू' । होइल ।'


कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें

प्रेमाचें अव्दैत

होतीस तू त्या दिनी बैसली
         जनानी तुझ्या पायचाकीवरी;
तुझे दण्ड कवटाळुनी मांसल
        खडा मी तुझ्या मागुती पिनवरी!

समोरून मागून सोसाटती
       किती धूरचाक्या तशा फटफटी!
बाजूस गाड्या नि टांगे परी
       तुझ्या हुकमतीला न त्यांची क्षिती!

चकर्ड्यातल्या त्या तुझ्या रुस्तुमी
       भुर्भूरता वायुमाजी बटा,
तयांचा अहा, उग्र कामीनिया
      किती हुंगिला चाखिला चोरटा!

चतुर्शिंङिगच्या त्या उतारावरी
        यदा पावले खूप त्वा मारिली
तदा नेत्र झाकून किञ्चाललो
         तुझ्या स्कन्धि अन् मान म्या टाकिली!

मवाली अहा, गुण्ड वाटेमधे
        किती रोखुनी अङगुल्या दाविती!
तुझे बेडरी धैर्य आलोकुनि
        परी वाकुनी खालती पाहती!

'हटा बाजूला!' तू असे जेधवा
        कुणा भाग्यवन्तास आज्ञापिसी,
ठिकाणी तदा त्याचिया मी न का
       अशी वाटली खंत मन्मानसी!

न मज्नू न लैला अशी हिण्डली!
        बटाऊ न वा मोहनेच्या सवे!
मुषाफीर इष्कामधे रगडले
       असे केधवाही न मद्यासवे!

'हुकम्‌डर' स्वरे तो कुणी ओरडे,
       समाधीतुनी तीव्र ये जागृती!
उभारून बाहू वरी तोच अन्
       पुढे पातली पोलिसी आकृती!

खडी पायचाकी करा या क्षणी
         न गाडीस बत्ती कुठे चालला?
काळोख जाला कधींचा बघा,
        निशेमाजि का कोठल्या झिङ्‌गला!

नसे माहिती का तरी कायदा
         न दोघांस पर्वानगी बैसण्या!
पुढे आणखी तो म्हणे काहिंसे
         नसे योग्य ते या स्थळी सांगण्या!

तदा बोललो त्यास मी, तो नसे
         जरी पायचाकीस या कन्दिल;
पहा हा परि आमुच्या अन्तरी
         कसा पेटला प्रीतिचा स्थणिल!

अरे, प्रीतिच्या या प्रकाशापुढे
          तुझ्या बिझ्‌लिच्या लाख बत्त्या फिक्या!
कशाचे दिवे घेउनी बैससि
          कुठे नौबती अन् कुठे ढोलक्या!

जरी आकृती दोन या पाहसी,
        असू एक आम्ही तरी अन्तरी!
न ठावा कसा प्रीतिचा कायदा
        कुड्या वेगळ्या एक आत्मा तरी!

हसे दुष्ट तो खदखदा अन् म्हणे
       करा गोष्टि या राव चौकीवरी!
जमाखर्च हा प्रीतिचा ऐकवा
        जमादार येईल त्याते तरी!

किती आर्जवे साङ्गुनी पाहिले
         जिवाचे न अद्वैत त्याते कळे,
असावेत ठावे कसे फत्तरा
          अहा, प्रीतिचे कायदे कोवळे?

तदा चामचञ्चीतुनी काढुनी
          तयाच्या करी ठेविले काहिंसे!
धरोनी करी पायचाकी तशी
         घरी पातलो एकदांचे कसे!


कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें

सिनेमा नटाप्रत

चित्रपटिंच्या हे कुशल नटश्रेष्ठा,
        नावलौकिक ऐकला तुझा मोठा;
वृत्तपत्री झळकती तुझे फोटो,
       स्तुतिस्तोत्रे गातसे तुझी जो तो !

म्हणति तुजला 'रूल्डाँफ' कुणी 'चँनी'
         कुणी 'डग्लस' वा काही तसे कोणी
(बोध त्याचा काही न मला होई,
        गम्य, का की, मज त्यातले न काही!)

परी पाहुनि तुज एक मनी शंका
       सहज आली-ती सरळ विचारू का?
'गालदाढी अन् लांबलचक केस
       बोल दोस्ता, कासया राखिलेस?'


कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें

कुठे जासी?

'कुठे जासी?' वा, काव्यगायनाला,
निघालो हा ठावें न का तुम्हाला?
बघुनि काखेंतिल बाड तरी जडे!
मनी समजा, नच पुसा प्रश्न वेडे!'

'कुठे तू रे?' 'इतुक्यात लिहुन झाली
एक कविता- टाकण्या ती टपाली
निघालो हा - त्या अमुक मासिकाचा
खास आहे ना अंक निघायाचा?'

'आणि तू रे?' 'त्या तमुक शाहिराचा
प्रसिद्धीला ना गुच्छ यावयाचा,
समारंभाची कोण उडे घाई?
आणि संग्राहक तशांतून मीही !

'आणि तू रे?' 'मी रोज असा जातो
काय मार्गी सांडले ते पहातो,
काव्य रचितों जर कधी मज मिळाले
फुल वेणींतुन कुणाच्या गळाले!'

'कुठे तू रे?' 'मसणात जातसे मी!
विषय काव्याला तिथे किति नामी!
मुले पुरताना-चिता पेटताना,
मनी सुचती कल्पना किती नाना!'

पुढुनि दिसले मग मढे एक येता,
कुठे बाबा, जातोस सांग आता?'
'काव्य माझे छापिना कुठे कोणी
जीव द्याया मी जातसे म्हणोनी!'


कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें

अहा, तिजला चुंबिले असे याने!

("Twenty pounds for a kiss" या विलायतेतील एका खटल्याच्या आधारें)

'असति बाबा रोगार्त-या घराला!'
असा विद्युत्संदेश मला आला;
मधे उपटे हि ब्याद कुठुनि आता?
जीव चरफडला असा घरी जाता!

बैसलेली गाडीत मजसमोर
दिसे बाला कुणि सहज चित्तचोर,
तिला बघता बेभान धुंद झालो
आणि चुंबुनि केव्हाच पार गेला!!

स्मरण कुठले? - मग पुढे काय झाले,
काय घालुनि मत्करी कुठे नेले?
खरे इतुके जाहला दंड काही,
सक्तमजुरी दो मास आणखीही!

अहह! मुकलो त्या रूपसूंदरीते
(आणि वडिलांसही- शान्ति मिळो त्याते!)
अब्रु गेली मिळवली तेवढीही
जगी उरला थारा न कुठे काही!

लाज नाही याजला म्हणो कोणी!
'पशू साक्षात हा!' असे वदो आणि!
तरी म्हटले पाहिजे हे जगाने,
'अहा, तिजला चुंबिले असे याने!'


कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें

सांग कसे बसले?

[ आचरटपणाचा एक मासला ]

ओळख होता पहिल्या दिवशी,
पूर्वजन्मिंची मैत्री जशी,
मिठ्या मारुनी परस्परांशी
                  जवळ जवळ बसले!

दुसर्‍या दिवशी प्रसंग पाहुन
हळुच काढिती बाड खिशांतुन,
म्हणता 'दावु जरा का वाचुन?'
                   दूर-दुर सरले!

'हवे काव्य तव भिकार कोणा?
चोरितोस माझ्याच कल्पना!'
असे बोलता परस्परांना-
                  सांग- कसे- बसले?


कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें